حسین راغفر: جمعیت امام علی صبغه دینی و اخلاقی دارد/ نهاد‌های امنیتی باید با اینگونه سمن ها همراهی کنند نه دستگیری

هر چند روابط عمومی جمعیت امام علی این اتهامات را بی اساس خواند، ولی همچنان این مباحث مطرح است. برخی از سازمان‌های مردم نهاد در بیانیه‌ها و مصاحبه‌های مختلف نیز حمایت خود را از جمعیت امام علی اعلام کردند. فیروزه صابر مدیر عامل شبکه ملی موسسات نیکوکاری نیز در گفتگو با دیدارنیوز حمایت قاطع خود را از این سازمان مردم نهاد اعلام کرد و برخورد‌هایی از این دست را محکوم کرد.

این ماجرا‌ها ادامه داشت تا اینکه یک فایل صوتی منتسب به شارمین میمندی نژاد موسس جمعیت امام علی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. از این فایل صوتی بر می‌آید که در یک جلسه خصوصی بعد از ترور سردار سلیمانی میمندی نژاد جملات نامناسبی درباره شهید سلیمانی به کار می‌برد. مخالفان جمعیت امام علی بعد از این فایل صوتی توییت‌های مختلفی در این باره منتشر کردند و با هشتگ «جمعیت معاویه» موضع خود را نسبت به این جمعیت اعلام کردند.

بعد از این اتفاق بود که جمعیت امام علی (ع) در اطلاعیه‌ای نسبت به این فایل صوتی واکنش نشان داد و آن را رد کرد. در این اطلاعیه آمده است: «با توجه به انتشار محتوا‌های ساختگی یا تقطیع و تحریف شده علیه جمعیت امام علی (ع) و اعضای آن، به اطلاع مردم ایران می‌رساند مواضع جمعیت امام علی (ع) و مسئولان آن از گذشته تا امروز به طور شفاف در رسانه‌های این سازمان مردم‌نهاد انعکاس یافته و استناد به سخنانی که منتشرکنندگان مغرض آن مدعی هستند از جلسات محرمانه و خصوصی به دست آن‌ها رسیده است، نه تنها مورد تایید این سازمان مردم‌نهاد نیست، بلکه نقض آشکار قوانین کشور و مصداق عینی پرونده‌سازی از طریق تجاوز به حریم خصوصی شهروندان می‌باشد».

مشروح گفت و گو با حسین راغفر اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا درباره جمعیت امام علی (ع) و ماجرا‌هایی که برای این سازمان مردم نهاد پیش آمده را در پی می خوانید:

دلیل رویکرد امنیتی به سمن‌ها چیست؟
راغفر در ابتدای صحبت‌های خود به این نکته اشاره کرد فقر و معضلات اجتماعی ذاتا سیاسی هستند. او در این باره توضیح داد: «کسانی که وارد این حوزه می‌شوند به غفلت‌هایی که از سوی حاکمیت نسبت به گروه‌های محروم جامعه روا رفته آشنا می‌شوند. آن‌ها متوجه می‌شوند که حقوق اولیه بخش قابل توجهی از مردم که فقط فقیر هستند و صدای آن‌ها جایی شنیده نمی‌شود تضییع می‌شود. فقر یک پدیده سیاسی است. فقر، ناشی از کارکرد نظام اجتماعی است. وقتی که یک نظام اجتماعی مسئولیت‌های خودش را نسبت به گروه‌های فرودست جامعه انجام نمی‌دهد و در مقابل هم همه امکانات در اختیار افراد ذی نفوذ و صاحب ثروت و مکنت قرار می‌گیرد و کل نظام حاکمیتی تصمیماتی که می‌گیرد در خدمت آن‌ها است این سوال برجسته‌تر می‌شود که چرا این تبعیض آشکار وجود دارد؟ به همین دلیل به نظر می‌رسد که دستگاه‌های امنیتی نسبت به فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد حامی فقرا حساس‌تر هستند».

راغفر البته به سراغ این مساله رفت که ممکن است برخی در پوشش سازمان‌های مردم نهاد فعالیت‌های مشکوکی هم انجام دهند، ولی این نگاه امنیتی به کارکرد سازمان‌های مردم نهاد تبدیل به یک نگاه غالب شده و به هیچ وجه سازنده نیست.

جمعیت امام علی صبغه دینی و اخلاقی دارد
حسین راغفر در ادامه صحبت‌های خود به سراغ جمعیت امام علی رفت و با توجه به آشنایی که با این سازمان مردم نهاد دارد گفت: «جمعیت امام علی از آن دسته سمن‌هایی است که عمدتا با فعالیت‌های دانشجویی شکل گرفت و گسترش پیدا کرد و به طور طبیعی هدف خود را گروه‌های شدیدا آسیب پذیر مانند کودکان کار و بازمانده از تحصیل و خانواده‌های فقیر قرار داد. فعالیت آن‌ها به مناطق مختلف کشور کشیده شد و حمایت‌های گروه‌های مختلف مردمی را به خود جلب کردند. تا حدی که ایرانیان خارج از کشور هم که علاقه‌مند به محرومیت زدایی در داخل ایران هستند به این جمعیت کمک می‌کنند و به دلیل اعتمادی که به عملکرد این جمعیت داشتند ترجیح می‌دهند کمک‌های خود را از طریق این جمعیت توزیع کنند. البته این مسائل می‌تواند بهانه‌ای برای تضعیف این جمعیت هم باشد. طبیعی است که هیچ سازمان مردم نهادی بدون عیب و ایراد نیست، ولی جمعیت امام علی با یک صبغه دینی ومعنایی به مسائل نگاه می‌کرد و یک نوع رسالت اخلاقی برای خود در کمک به محرومیت قائل بود. واقعا دستگیری اعضای این جمعیت تعجب‌آور است و ابهامات جدی را در ذهن مخاطبین به وجود آورده است که دلیل این اقدامات چیست؟»

سمن‌ها به جای حاکمیت فعال هستند بدون اینکه از منابع حاکمیتی استفاده کنند
این استاد دانشگاه به سراغ نقش مهم و حیاتی سازمان‌های مردم نهاد در سطح جهان و مخصوصا ایران رفت و گفت: «سازمان‌های مردم نهاد امروزه یک ضرورت تام هستند. حاکمیت قادر به پاسخگویی به نیاز‌های جامعه نیست و این‌ها به جای حاکمیت فعال هستند بدون اینکه از منابع حاکمیتی استفاده کنند. در بسیاری از کشور‌های دنیا حکومت‌ها سعی می‌کنند که از این سازمان‌های مردم نهاد برای اجرای اهداف خود استفاده کنند و یکی از آن‌ها همین مساله معضلات اجتماعی است».

راغفر در ادامه افزود: «امروز ما می‌بینم که نهاد‌های بزرگ و تنومند حاکمیتی مثل بنیاد مستضعفان یا کمیته امداد که هدف آن‌ها پاسخگویی به نیاز‌های مستضعفان و فقرا و … بوده در انجام ماموریت‌های خود درمانده‌اند و بدون اتکای به منابع نفتی عملا قادر به پاسخگویی به نیاز محرومین در جامعه نیستند. ولی نهاد‌های مردمی متعددی -فقط جمعیت امام علی نیست و ده‌ها سازمان مردم نهاد دیگر فعالیت‌هایی را بیش از دو دهه سازماندهی کرده اند- که امروزه فعال هستند، اقداماتی را انجام می‌دهند که هیچ کدام از نهاد‌های حکومتی تا به حال نتوانسته آن‌ها را انجام بدهد و تاثیر این فعالیت‌ها واقعا قابل توصیف نیست. آن‌ها تعداد زیادی از محرومین و آسیب دیدگان اجتماعی را نجات داده اند یا دست یاری به آن‌ها داده اند و مانع از تخریب بیشتر فضای اجتماعی شده اند که بدون حضور آن‌ها این اتفاقات صورت نمی‌گرفت».

نهاد‌های امنیتی همراهی کنند نه دستگیری
این استاد دانشگاه نگرانی‌هایی نیز در زمینه سرمایه اجتماعی داشت. او به سراغ این مساله رفت که برخورد با سازمان‌های مردم نهاد و امنیتی کردن فضا قطعا سبب می‌شود که آثار منفی گسترده‌ای در سرمایه اجتماعی کشور به وجود بیاید مخصوصا در شرایطی که سرمایه اجتماعی به پایین‌ترین سطح خود در چهار دهه اخیر رسیده است و این اقدامات تنها به بدتر شدن وضعیت سرمایه اجتماعی منجر می‌شود.

راغفر توصیه‌ای نیز به نهاد‌های امنیتی و سیاسی نیز داشت: «نهاد‌های امنیتی و سیاسی ضمن اینکه ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خود را باید انجام دهند، در صورت مشاهده مشکل یا انحراف باید از سر هم دلی با تذکر و اصلاح به آن‌ها کمک کنند نه اینکه یکباره به سراغ برخورد‌های گسترده بروند. آن‌ها باید تعامل کنند و مشاوره بدهند و کمک کنند تا سوء استفاده‌های سیاسی رخ ندهد. طبیعی است که نهاد‌ها به خاطر ماهیت مردمی خود و نفوذی که در گروه‌های محروم جامعه پیدا می‌کنند می‌توانند هدف جریانات سیاسی ضد انقلاب قرار بگیرند. در این موارد نباید کل این فعالیت مورد هدف قرار بگیرد و نهاد‌های امنیتی با مشاوره به این سمن‌ها می‌توانند کمک کنند».