اهمال در مبحث ۱۹ و انباشت اتلاف انرژی

مینا علی اسلام خبرنگار سایت خبری مدارا نوشت: در حالیکه حدود ۳۵ درصد اتلاف انرژی را در بخش خانگی و تجاری شاهدیم، اما مرکز تحقیقات ساختمان پیشتر اعلام کرده بود که تنها در صنعت ساختمان سازی حدود ۷۹ درصد هدر رفت انرژی دیده می شود؛ این یعنی ساختمان های موجود در کشور نزدیک به هشتاد درصد انرژی را بر باد می دهند. اینجاست که رعایت الزامات و استانداردهای مندرج در مبحث ۱۹ ساختمان بصورت دقیق، می تواند میزان هدررفت انرژی را تا حدود ۳۰ درصد کاهش می دهد.

با کاهش مصرف انرژی در سایه مدیریت و بهینه سازی مصرف که تنها با اجرای مفاد مبحث ۱۹ در ساختمان سازی میسر است، صرفه جویی رقمی بالغ بر هفت میلیارد دلار محقق می شود و این در حالی است که حدود ۹۴ درصد از ساختمان های موجود در تهران حتی تازه سازها، اتلاف انرژی دارند.

در ساختمان های کشور، به ازای هر متر مکعب، ۵۸۰ کیلووات ساعت انرژی مصرف می شود و این در حالی است که میزان مصرف انرژی در ساختمان کشورهای پیشرفته اروپایی به ازای هر متر مکعب ۱۲۰ کیلو وات ساعت است. جالبتر آنکه کشوررهای حوزه اتحادیه اروپا در تلاشند با برنامه ریزی این رقم را به ۵۰ کیلو وات ساعت کاهش دهند. این یعنی ساختمان سازی در ایران حدود پنج برابر ساختمان سازی در اروپا هدر رفت انرژی دارد که این اختلاف در صورت توفیق اروپایی ها در رساندن مصرف ساختمان به ۵۰ کیلووات ساعت، اختلافی حیرت آور و تامل برانگیز خواهد شد.

اما مبحث ۱۹ چه مواردی را استاندارد سازی می کند و شهرداری ها تا چه میزان در نقش نظارتی بر اجرای دقیق این مبحث انجام وظیفه می کنند؟

در پاسخ ابتدا باید یک نکته را مد نظر قرار داد: متاسفانه این مبحث در اکثر ساختمان های مسکونی که توسط مردم ساخته می شود، اجرا نمی شود و در مواردی مردم به راحتی به اجرای این قانون و بکار بردن برخی امکانات و ابزار در ساخت و ساز تن نمی دهند.

براساس ضوابط مندرج در این مبحث، حداقل مدارک مورد نیاز جهت اخذ پروانه ساختمان گواهی صلاحیت مهندس یا شرکت طراح، چک لیست انرژی، چک لیست کنترل پوسته خارجی ساختمان، نقشه‌های ساختمان، مشخصات فیزیکی مصالح و سیستم‌های عایق حرارت مورد استفاده در ساخت اجزای پوسته خارجی ساختمان و مشخصات فنی سیستم‌های تاسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تامین آب‌گرم مصرفی و روشنایی مورد استفاده در ساختمان‌ها است. رعایت مواردی شامل عایق‌کاری دیوارهای خارجی ساختمان، نصب پنجره‌های دوجداره با قاب‌های فلزی ترمال‌بریک، چوبی و یا PVC استاندارد، عایق‌کاری کانال‌های هوا، لوله‌های تاسیسات و سیستم تولید آب‌گرم، نصب سیستم‌های کنترل کننده موضعی نظیر شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها و نصب سیستم‌های کنترل مرکزی هوشمند و مجهز به سنسور اندازه‌گیری دمای هوای محیط در ساختمان‌ها الزامی است.

در حال حاضر اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان برای تمامی ساختمان‌های دولتی اجباری است و اجرای آن برای تمامی ساختمان‌های بخش خصوصی واقع در تهران و شهرهای تابعه از سال ۱۳۸۴ اجباری شده است. اما اجرای کامل این مبحث نیازمند همکاری شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با شهرداری‌ها و سازمان نظام مهندسی است. متاسفانه شهرداری های سراسر کشور بعنوان مسئول نظارت بر اجرای این مقررات بصورت صد درصدی متعهد به نظارت نبوده اند و غفلت شهرداری ها در این مهم، مشهود است. برای نمونه می توان تنها فاکتور عمر ساختمان را در ایران در نظر بگیرید؛ عمر ساختمان هایی که به شیوه سنتی در ایران ساخته می شوند حداکثر ۳۰ سال است در حالیکه حداقل عمر یک ساختمان در کشورهای پیشرفته حدود ۶۰ سال است.

تداوم ساخت و سازهای سنتی، کیفیت پایین ساختمان های تازه ساز، هدر رفت بالای انرژی در هر واحد مسکونی، اتلاف سرمایه های ملی، دخالت عواملی غیر حرفه ای در ساختمان سازی، تعلل دستگاه های ناظر در اجرای مبحث ۱۹ و موانع متعدد پیش روی شرکت های تخصصی سازنده ساختمان های هوشمند، همه و همه شرایط را به جایی رسانده که دیگر نه از ساختمان انتظار عمر بالا می رود، نه خریدار به کاهش هزینه های سربار در نتیجه عدم اجرای استانداردهای کاهنده انرژی توجه کافی دارد و نه سازندگان خود را مقید به اجرای مبحث ۱۹ می دانند. مشکل در بعد نظارتی و اعمال اقدامات تنظیم گر، تشویقی و تنبیهی و فرهنگ سازی با هدف مطالبه گری مصرف کننده است.