همه چیز درباره دمپرهای دود و آتش

هنگام صحبت از ایمنی در برابر آتش‌سوزی در ساختمان‌ها، نقش دمپرها بسیار حیاتی است. دمپرهای حریق و دمپرهای کنترل دود دو نوع از دمپرهایی هستند که به طور معمول برای کاهش گسترش آتش و دود مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگرچه هر دو در سیستم‌های حفاظت از آتش نقش اساسی دارند، درک تفاوت‌ها و کاربردهای آن‌ها بسیار مهم است. در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های بین دمپرهای حریق و دمپرهای کنترل دود، از جمله هدف، عملکرد و دلایل استفاده در سناریوهای خاص می‌پردازیم.

معرفی دمپرهای حریق

دمپرهای حریق از اجزای اصلی زیرساخت ایمنی آتش در ساختمان‌ها هستند. این دستگاه‌ها برای جلوگیری از گسترش آتش از طریق کانال‌های تهویه طراحی شده‌اند، زیرا این کانال‌ها می‌توانند به‌عنوان مسیرهایی برای عبور آتش و دود عمل کنند. دمپرهای حریق به صورت استراتژیک در داخل کانال‌های سیستم‌های گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع (HVAC) نصب می‌شوند و به‌عنوان موانع مقاوم در برابر آتش عمل می‌کنند.

دمپرهای حریق باید تحت آزمون‌هایی مطابق با استاندارد EN1366-2 قرار گیرند و براساس استاندارد EN13501-3 طبقه‌بندی شوند. علاوه بر این، این دمپرها باید با تمام الزامات مشخص‌شده در استاندارد محصول EN15650 مطابقت داشته باشند.

هدف و عملکرد دمپرهای آتش

هدف اصلی دمپرهای حریق، جلوگیری از عبور شعله‌ها و گازهای داغ بین بخش‌های مختلف ساختمان، مانند طبقات یا اتاق‌ها است. این دمپرها معمولاً در مکان‌هایی نصب می‌شوند که کانال‌های تهویه یا بازشوها از دیوارها، کف‌ها یا سقف‌های مقاوم در برابر آتش عبور می‌کنند.

دمپرهای حریق به عناصر حرارتی مانند پیوند ذوب‌شونده یا مکانیزم واکنش‌پذیر به گرما مجهز هستند که به‌طور خودکار هنگام قرار گرفتن در معرض دمای بالا، دمپر را بسته می‌کنند. این مکانیزم تضمین می‌کند که دمپرهای حریق فعال شده و کانال تهویه را مسدود می‌کنند تا از گسترش آتش و دود از طریق سیستم تهویه جلوگیری شود.

دلایل استفاده از دمپرهای ضد آتش

دمپرهای حریق برای تقسیم‌بندی بخش‌های مختلف ساختمان ضروری هستند، زیرا به مهار آتش در محل اولیه خود کمک می‌کنند. با محدود کردن حرکت آتش و گازهای داغ، این دمپرها زمان ارزشمندی را برای تخلیه ایمن افراد و رسیدن نیروهای آتش‌نشانی جهت مهار آتش فراهم می‌کنند. دمپرهای حریق طبق کدها و مقررات ساختمانی الزامی هستند و نقش مهمی در حفظ یکپارچگی موانع مقاوم در برابر آتش دارند.

معرفی دمپرهای کنترل دود

در حالی که دمپرهای حریق عمدتاً برای جلوگیری از گسترش آتش طراحی شده‌اند، دمپر دود به طور خاص برای مدیریت حرکت دود در داخل ساختمان ساخته شده‌اند. این دمپرها بخشی از یک سیستم جامع کنترل دود هستند و با آشکارسازهای دود، سیستم‌های هشدار و تهویه همکاری می‌کنند.

دمپر دود یک دریچه یا صفحه کرکره‌ای است که هنگام شناسایی دود بسته می‌شود تا از عبور دود و هوا از طریق کانال‌ها یا دهانه‌های تهویه جلوگیری کند. دمپرهای دود در کانال‌ها و محل‌های انتقال هوا نصب می‌شوند تا به کنترل انتشار دود و تسهیل تخلیه افراد کمک کنند.

اهمیت دمپرهای دود از آن جهت است که استنشاق دود، اصلی‌ترین علت مرگ‌ومیر در هنگام آتش‌سوزی است. این دمپرها می‌توانند به صورت خودکار یا دستی عمل کنند و با استفاده از آشکارسازهای دود نصب‌شده در کانال‌ها یا محفظه‌های دود فعال شوند. دمپرهای دود می‌توانند از روش‌های مختلفی مانند عملگرهای الکتریکی، دستگاه‌های پنوماتیک یا مکانیزم‌های مکانیکی کار کنند.

 دمپرهای کنترل دود باید مطابق با استاندارد EN1366-10 آزمایش شوند و طبقه‌بندی آن‌ها بر اساس استاندارد EN13501-4 مشخص شود. علاوه بر این، این دمپرها باید الزامات استاندارد محصول EN12101-8 را نیز برآورده کنند.

هدف و عملکرد دمپرهای دود

هدف اصلی دمپرهای کنترل دود، کنترل جریان دود و جلوگیری از حرکت آن به بخش‌های غیرمتأثر ساختمان است. این دمپرها در کانال‌های سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) و دیگر سیستم‌های تهویه نصب می‌شوند تا حرکت دود در داخل ساختمان را محدود کنند، به فرآیند تخلیه کمک کرده و مسیر فرار شفاف‌تری برای ساکنان فراهم آورند.

دمپرهای کنترل دود از روش‌های مختلفی مانند عملگرهای الکتریکی، دستگاه‌های پنوماتیکی یا مکانیزم‌های مکانیکی عمل می‌کنند. این دمپرها می‌توانند به صورت خودکار و بر اساس سیگنال‌های آشکارساز دود کنترل شوند یا در شرایط اضطراری به صورت دستی فعال شوند.

دمپرهای دود تحت مقررات و استانداردهای ساختمانی قرار دارند و باید به‌طور منظم توسط فردی ماهر تست شوند. در بیشتر موارد، دمپرهای موتوردار در صورت قطع برق بسته می‌شوند، بنابراین نیازی به منبع تغذیه اضطراری یا باتری پشتیبان ندارند.

دمپر دود در هنگام آتش سوزی چه کاری انجام میدهد؟

دود می‌تواند به سرعت و به راحتی در یک ساختمان گسترش یابد، درست مانند آتش. دود به سمت بالا حرکت می‌کند و یکی از سریع‌ترین راه‌های گسترش آتش، سیستم تهویه ساختمان است. در زمان تخلیه، جلوگیری از انتشار دود برای حفظ ایمنی افراد بسیار حیاتی است، زیرا استنشاق دود اصلی‌ترین عامل مرگ‌ومیر در هنگام وقوع آتش‌سوزی است. اما دمپر دود دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد تا از گسترش دود جلوگیری کند؟

دمپرهای دود به‌طور خاص طراحی و در مسیرهای کانال‌کشی و بازشوهای انتقال هوا نصب می‌شوند تا از عبور دود بین بخش‌های مختلف ساختمان جلوگیری کنند. این دمپرها زمانی فعال می‌شوند که دود تشخیص داده شود. معمولاً حسگرهای دود به یک پنل مرکزی هشدار متصل هستند و هنگامی که دود شناسایی شود، سیگنالی به یک محرک (اکچویتر) متصل به دمپر دود ارسال می‌کنند. این محرک می‌تواند به‌صورت داخلی یا خارجی روی دمپر نصب شده باشد و به‌صورت الکتریکی یا پنوماتیکی عمل کند. محرک با استفاده از میله و اتصالات مربوطه پره‌های دمپر دود را باز و بسته می‌کند.

محرک‌های پنوماتیکی

این نوع محرک‌ها با استفاده از هوا عمل می‌کنند و در موارد زیر دچار نقص می‌شوند:

• نبود هوا در محرک
• عدم وجود خطوط هوا به محرک
• کافی نبودن هوا برای عملکرد محرک

محرک‌های الکتریکی

این نوع محرک‌ها با استفاده از انرژی الکتریکی کار می‌کنند و در موارد زیر دچار نقص می‌شوند:

• قطع برق محرک
• عدم وجود سیم‌کشی برق به محرک

معرفی دمپرهای موتوری (برقی)

از آنجایی که دمپرهای دود و آتش اغلب از موتورهای برقی و توسط یک موتور الکتریکی کنترل میشوند در این قسمت به معرفی دمپرهای موتوری پرداخته ایم.

دمپر موتوردار در سیستم‌های HVAC تجهیزی است که با استفاده از یک موتور، جریان هوا را در داخل کانال‌ها تنظیم می‌کند و امکان کنترل خودکار جریان هوا در سیستم گرمایش و سرمایش ساختمان را فراهم می‌سازد. این دستگاه معمولاً توسط یک ترموستات یا سیستم مدیریت ساختمان کنترل می‌شود تا دماهای مطلوب را در مناطق مختلف ساختمان حفظ کند. به‌طور خلاصه، دمپر موتوری به‌عنوان یک شیر موتوری عمل می‌کند که با باز و بسته شدن، میزان هوای عبوری از کانال را تنظیم می‌کند.

نکات کلیدی درباره دمپرهای موتوری

عملکرد:
دمپرهای موتوری با باز و بسته کردن پره‌های دمپر، میزان جریان هوای عبوری از سیستم HVAC را کنترل می‌کنند و امکان تنظیم دقیق دما در بخش‌های مختلف ساختمان را فراهم می‌نمایند.

عملکرد موتوری:
برخلاف دمپرهای دستی، دمپرهای موتوری توسط یک موتور الکتریکی عمل می‌کنند که بر اساس سیگنال‌های دریافتی از ترموستات یا سیستم کنترل، به‌صورت خودکار تنظیم می‌شوند.

کاربرد:
این دمپرها معمولاً در سیستم‌های HVAC منطقه‌بندی‌شده استفاده می‌شوند تا جریان هوا را به بخش‌های خاصی از ساختمان هدایت کنند.

مزایا:

• بهبود راحتی با تنظیم دمای بخش‌های مختلف ساختمان
• افزایش بهره‌وری انرژی از طریق رساندن هوای مطبوع فقط به مناطق موردنیاز
• کنترل آسان از طریق سیستم مدیریت ساختمان

نتیجه گیری مقاله

دمپرهای ضد حریق و دمپرهای کنترل دود، اجزای حیاتی سیستم‌های حفاظت در برابر آتش هستند که هر کدام هدف مشخصی را دنبال می‌کنند. تمرکز اصلی دمپرهای ضد حریق، جلوگیری از گسترش آتش از طریق سیستم‌های تهویه است، در حالی که هدف دمپرهای کنترل دود، مدیریت حرکت دود در داخل ساختمان است. هر دو نوع دمپر نقش مهمی در افزایش ایمنی ساکنین در هنگام آتش‌سوزی ایفا می‌کنند و تضمین می‌کنند که آتش مهار و دود کنترل شود. با درک این تفاوت‌ها و استفاده از سیستم‌های دمپر مناسب، ساختمان‌ها می‌توانند برای مقابله با شرایط اضطراری آتش‌سوزی و به حداقل رساندن خسارات و آسیب‌های احتمالی، مجهزتر شوند.

درک نحوه عملکرد دمپرهای دود می‌تواند به شما کمک کند تا اهمیت بازرسی و تعمیر دمپرهای دود را به اندازه دمپرهای آتش درک کنید. تنها چند دقیقه کافی است تا دود سیاه غلیظ یک راهرو یا پلکان را پر کند. با مسدود کردن مسیرهای عبور دود، آتش به یک مکان خاص محدود می‌شود و شرایط برای تخلیه ایمن از ساختمان فراهم می‌گردد.

منابع: https://www.ventrogroup.com/blog/distinction-fire-dampers-and-smoke-dampers

https://www.safeflowventilation.co.uk/news/post/difference-between-smoke-dampers-and-fire-dampers