گزارش شب طالقانی و اندیشه هایش

در این برنامه طاهره طالقانی، هادی خانیکی ، حسین مصباحیان، امینمعصومی و علی دهباشی سخنرانی کردند.

این برنامه در سالن اجتماعات موزه ملی ایران و با حمایت این موزه برگزارشد.

این برنامه با سخنرانی طاهره طالقانی آغاز شد. او در ایتدای صحبتش می گوید سخن گفتن از اندیشه و روش طالقانی را باید در زندگی ایشان و فراز و نشیب های زندگی اش جستجو کرد. دختر طالقانی می گوید پدرش معتقد بود قرآن کتاب هدایت است که راه و روش زندگی و مسیر حرکت رابرای ما می تواند روشن کند. و به همین دلیل تلاش می کند قرآن را از طاقچه به بطن زندگی مردم بیاورد.

او در این ادامه می گوید که طالقانی توحید را یک اعتقاد فردی نمی داندکه به گوشه مساجد ختم شود. بلکه حقیقتی می داند که در فکر و خلق و خو و عمل انسان تحول ایجاد می کند.

طاهره طالقانی با اشاره به برنامه های با قرآن در صحنه و تاثیر آن بر صحنه اجتماعی می گوید: طالقانی معتقد بود قرآن و اسلام راستین می تواند مفاهیم اصلی اسلامی را از جمله توحید، امر به معروف و نهی ازمنکر و تقوا را به معانی اصلی خودش برگرداند. و با بازنگری به قرآن می شود آنها را دریافت.

در ادامه طاهره طالقانی اشاره می کند که اندیشه پدر طالقانی که برای مابه یادگار مانده است، بخشی از آن در میان سطور کتاب هایی است که خانواده به شهرداری امانت داده بودند. کتاب هایی که متاسفانه سر از بازار کهنه فروشان کتاب درآورده اند و ما بسیار نگران سرنوشت آنها هستیم. شاید از نظر ریالی بسیاری از این کتابها قیمت خاصی نداشته باشند. اما از نظر اینکه آنها میراث طالقانی اند. اینکه بسیاری از آنها با دست خط طالقانی مزین شده اند برای ما بسیار با ارزش اند. و ما معتقدیم جای اصلی این کتاب ها نزد خانواده است تا بتواند در پروژه کتابخانه آنلاین طالقانی و زمانه ما  از آنها استفاده کند و آنها را در اختیار عموم مردم قرار دهد.

وی در این مورد افزود خوشبختانه جناب آقای صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در این خصوص به ما قول هایی داده اند که امیدواریم با حمایت ایشان این کتابها هرچه زودتر نزد خانواده بازگردند.

حسین مصباحیان دومین سخنران این برنامه بود او در صحبت هایش به نظریه شورای طالقانی پرداخت و آن را دارای سه خصلت خود ویژه دانست که منحصر به خود ایشان است. اولین نکته آن توجه به امر تاریخی این نظریه است. یعنی بعد از انقلاب طالقانی با در نظر داشتن یک تاریخ استبداد پایدار شرقی از یک طرف و نظریه های دموکراسی غربی از طرفدیگر در صدد بر می آید که یک نظریه محلی، جهانی صورت بندی کند. وی می افزاید که نظریه شورا، نظریه مستقلی است که می خواهد ساختار نظری و فکری را فراهم کند که مانع ظهور استبداد شود. و همچنین کاستی های دموکراسی لیبرالی را پوشش دهد. و این نظریه زمانی صورت بندی می شود که ما بیش از هر زمانی به آن نیازمندیم آن انقلابی است که داریم و نیازی به بدیلی برای حکمرانی عادلانه داریم.

نکته دومی که مصباحیان به آن اشاره می کند این بود که معتقد بود طالقانی دموکراسی غربی را دچار اشکالات جدی ای می دانسته است و یکی از این ایرادات این بود که این دموکراسی فراگیر و در برگیرنده نیست. و در سطح سیاسی متوقف می ماند و ضرورت دارد که به سطوح اجتماعی. تعمیق داده شود.

ایشان سومین ویژگی نظریه شورای طالقانی را در این دانست که این نظریه در منابع دینی قرار می گیرد و به آن از این طریق یک وجاهت معنایی و اخلاقی می بخشد. که وجه اخلاقی باعث می شود که قدرتمندان و حکمرانان نتوانند به حقوق موکلانشان تجاوز کنند.

هادی خانیکی از دیگر سخنرانان این شب اشاره داشت که ما بعضی هامان فقط در شرایط زندان قبل از انقلاب با هم گفتگو کردیم. شرایطی که ما را مجبور می کرد کنار هم باشیم. اما منزل آقای طالقانی و مشرب او به گونه ای بود که قبل از زندان هم می شد با او گفتگو کرد. او خاطرهای تعریف کرد در مورد قبل از رندان آخر آقای طالقانی، خانیکی که در آن زمان دانشجوی شیراز بوده است با یکی از دوستانش نزد طالقانی می رود و در مورد اعتصابات دانشجویی و برگزاری ۱۶ آذر صحبت می کند. که طالقانی می گوید چرا این را از من می پرسید؟ من این را باید از شما بپرسم. در مورد دانشگاه و فعالیت دانشجویی شما باید چیزی به من بگویید نه اینکه من به شما. این ویژگی یک اندیشه گفتگو محور است.

دومین ویژگی ای که در مورد اندیشه طالقانی به آن اشاره کرد، نوع نگاه چند ساحتی او به اسلام و مبارزه بود. طالقانی اسلام اجتماعی را در کنار اسلام سیاسی کاملا پر رنگ می داند.

تاکیدی که بر قسط و عدالت دارد و پیشینی بودن قسط نسبت به هر امر دیگری در شناخت دین و توصیه ای که بر بالا بردن همبستگی اجتماعی به عنوان یک روحانی سیاسی با گروه ها و قشرهایی که در ظاهر غیر سیاسی هستند وارد گفتگو می شود.

خانیکی در ادامه از ویژگی های برجسته دیگر طالقانی قدرت گفتگوی او با صنف ها و گروه های مختلف دانست و این امر را دلیل این می داند که طالقانی سیاست ورز همان طالقانی ای است که با اهالی هنر و ادبیات  و بازاری و دانشجو و .. هم گفتگو دارد.

خانیکی وجه سوم ویژگی طالقانی را فهم اخلاقی او از اسلام و مبارزه و مقاومت بر شمرد و گفت طالقانی کسی است که مقاومت هاش ستودنی است. او می گوید در طول مدتی که طالقانی در مبارزه است از ۱۳۱۸ تا ۱۳۵۸ از امر اخلاقی غفلت نمی کند. طالقانی هیچ ستم و ظلمی را حتی را نسبت به مخالفان خود نمی پسندد.

اولویت اخلاق در سیاست و مبارزه یک چیزی است که ضرورت استخراج مبارزه اخلاقی کردن و اخلاقی بودن در سیاست هم اهمیت دارد. مجموعه این هاست که از طالقانی یک سرمایه نمادین ساخت. به همین اعتبار است که هم خودش و هم خانه اش منبع و ملاجا و پناهگاه بود برای هرکسی که دنبال پشتیبان بود.

امین معصومی مدیر پروژه  کتابخانه آنلاین و آرشیو دیجیتال «طالقانی و زمانه ما» آخرین سخنران این برنامه بود که در ارتباط با پروژه و جمع آوری آثار متعلق به طالقانی صحبت کرد.

او درباره ضرورت حقظ اندیشه طالقانی و امثال طالقانی، کنش ورزان و اندیشه ورزانی که در کشور ما اندیشه تولید کرده اند صحبت کرد.

در این جلسه او تاکید بر حفظ آثار و اسناد افراد تاثیر گذار در حوزه عمومی داشت. چرا که قدرت و منابع کافی برای حفظ اسناد و مدارک آنان وجود ندارد.

وی اشاره کرد که اگر می خواهیم به سمت توسعه برویم باید وزنه جامعه را در کنار وزنه حکومت تقویت کنیم و برای این امر باید گذشتگان را نقد و بررسی کرد. برای این کار نیار به اسناد کافی برای شناخت آن بزرگواران است.

او در ادامه صحبت هایش در مورد پروژه کتابخانه آنلاین طالقانی و زمانه ما توضیح داد او بیان کرد که آثار طالقانی را در این سایین جمع آوری کرده اند و اکنون مواجه هستند با آثاری که ناشناخته مانده اند.

او توضیح داد که سعی کرده اند با الگوگیری از طالقانی ساختار شورایی را بر تیم کتابخانه پیاده کنند و از این روش استفاده کنند.

در ادامه از ویژگی های منحصر به فرد این پروژه صحبت کرد. که بخشی از آنها می توان اشاره کرد: دسترسی رایگان عموم به محتواها، وفاداری به روش شناسی علمی، موتور جستجوی پیشرفته، وجود توضیحات متنی برای محتواها، و … سپس به معرفی اعضای کمیته علمی این پروژه پرداخت. و در نهایت به حمایت مالی این پروژه از مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی که خانواده طالقانی آن را اداره می کند اشاره کرد.

در انتهای برنامه مهمانان با دعوت علی دهباشی برای اختتامیه نمایشگاه عکس های کمتر دیده شده آیت الله طالقانی به سالن نمایشگاه رفته و به دیدن عکس ها پرداختند.