شکستن شیشۀ پری

سید مسیح میرجعفری منتقد سینما در یادداشتی که در اختیار سایت مدارا قرار داد نوشت: کریستیانا پترزولد از مهمترین کارگردانان حال حاضر آلمان و مکتب برلین است. اوندیدن در سال ۲۰۲۰ دهمین کار او به حساب می­آید. اوندیدن امسال در هفتادمین جشنواره فیلم برلین نمایش داده­شد، جایی که پترزولد در سال ۲۰۱۲ بزرگترین افتخارش خرس نقره­ای را برای فیلم “باربارا” دریافت کرد. او از آغاز فعالیتش مورد توجه و تایید آلمانی­ها بوده­است. اما در طول ۲۵ سال فعالیت کارهای او هیچگاه جهانی نشده­اند. اوندین هم سرنوشت مشابهی داشت، در جشنواره برلین دیده­شد اما خارج از آن چندان مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار نگرفت.

سکانس­های زیادی وجود دارد که اوندین را در محل کارش، موزه­ای در برلین، می­بینیم. اطلاعات زیادی به شکل مونولوگ به سمت مخاطب می_­آید و در واقع هیچکدام به دراماتیزه شدن اثر کمکی نمی­کند حتی گفتن آنها از سوی اوندین، حسی از او را به ما منتقل نمی­کند. برای معرفی شخصیت شاید یک بار نشان دادن شغلش کفایت می­کرد. اگر نکته خاصی در این مونولوگ­ها وجود دارد، کارگردان از بیان آن الکن است و دوربین نمی­تواند روی آن تاکید کند. اگر هم وجود ندارد پس باید حذف شوند.

شکل گیری رابطه اوندین و کریستوف هم چندان واضح نیست و ناگهان رخ می­دهد و وارد فازهای جدیدی می­شود. سکانس شکستن آکواریوم که ایده خوبی دارد، نقطه آغاز این رابطه است. در اینجا هم دوربین پی­او­وی درستی نمی­دهد. به سختی و با بازی خوبِ بیر و روگوفسکی؛ شکل­گیری یک لحظه و احساس را میان کاراکترها حس می­کنیم. بیر برای این نقش آفرینی واقعا شایسته جایزه­ی خرس نقره­ای از جشنواره برلین بود. او ظریف و دقیق بازی می­کند و همه چیز را در صورتش نشان می­دهد و از درونش مایه می­گذارد.

منطق و شخصیت پردازی اوندین براساس، چیزی است که ما از اسطوره کهن “اوندین” سراغ داریم. پری دریایی که با جلب عشق حقیقی مردی به انسان تبدیل شده­است. این تمام چیزی است که مخاطب عام یا حتی خاص می­داند. پترزولد، این اسطوره را اخذ کرده و در فیلمش از آن استفاده می کند اما مختصات شخصیت را تعریف نمی­کند. اوندین ۲۰۲۰ چه تفاوتی با آن اسطوره دارد؟ شغلش که تفاوت دارد، بقیه ابعادش چطور؟ اثر پترزولد هیچ مولفه­ای از ژانر فانتزی را ندارد و اسطوره­ای هم نیست. تکلیفش مشخص نیست که “چه ­می­خواهد باشد؟” پرداخت شخصیت­ها ضعیف است و داستان روایت خوبی ندارد. به رابطه اوندین با یوهانس و بُعد افسانه­ای و ورا انسانی او باید بیشتر پرداخته می­شد. رویداد کشته شدن یوهانس در فیلم، اگرچه سکانس جذاب و خاصی است ولی با پرداخت بهتر شخصیت­ها بیشتر دیده می­شد.

بدترین حرکت دوربین وقتی است که کریستوف در اتاق اوندین است و اوندین سعی دارد گفته­های خود در موزه را برای او تکرار کند، همان­هایی که به بازدیدکنندگان می­گوید. در اینجا دوربین سرگردان است. کات می­دهد. می­چرخد و هرکار می­کند جز اینکه حس صحنه را بسازد یا اقلاً حفظ کند. گذشته از سکانس­های بد، فیلم یک سکانس با احساس هم دارد. وقتی کریستوف و اوندین در خیابان قدم می­زنند و اوندین ناگهان یوهانس را می­بیند؛ باز می_­­­گردد و او را نگاه می­کند، شات فوق­العاده­ای را شاهدیم. آنقدر این شات خوب است که آن را چندبار در فیلم می­بینیم و به پوستر فیلم هم تبدیل شده است .کافی است پوستر فیلم را ببینیم تا عشق را در چشمان او تماشا کنیم. اگر پرداخت داستان بهتر بود، این سکانس واقعا بهتر می­شد و به نقطه عطف احساسات بدل می­گشت اما این اتفاق نیفتاده است.

موسیقی متن فیلم به خوبی به فضای فیلم کمک کرده­است و تا جایی که ننکن بوده  از این ظرفیت استفاده شده­است و تاثیر سکانس­های مختلف را به خوبی افزایش داده­است.

“نافانتزی” پترزولد اگرچه فیلم تراز اولی نیست اما یک بازیگر به ما معرفی کرده است از. پائولا بیر؛ برنده چهارسال پیش جایزه “مارچلو ماستاریونی” به عنوان یک ستاره مُزد خود را گرفت و درخشید.