روزهای پایانی مهرماه برای اهالی سینمای ایران، زمان بزرگداشت اسطوره فناوری در سینمای کلاسیک کشور و پدر معنوی موج نوی آن در آستانه دهه پنجاه خورشیدیست. بزرگداشتی که امروز با نمایش مستند « ساموئل خاچیکیان: یک گفتگو» ساخته امید نجوان ( منتقد و مستند ساز) در خانه سینما انجام خواهدشد.

به گزارش سایت خبری مدآرا پیمان شوقی، روزنامه نگار و منتقد سینما در یادداشتی که در اختیار مدارا گذاشت نوشت: آثار ساموئل خاچیکیان را براستی باید از مهم‌ترین عوامل تحول بخش سینمای قدیم ایران دانست؛ چرا که تماشاگران ایرانی نخستین بار در فیلم‌های او بود که با جاه‌طلبی‌های مبتنی بر شناخت تکنیک سینما در فیلم‌های وطنی مواجه شدند و از دیدن بازیگران آشنا و مناظر مالوف در متن یک استیل بصری مشابه با آثار روز سینمای جهان لذت بردند. در دوره‌ای که بر اغلب محصولات دفاتر فیلمسازی ایرانی نامی جز نوار متحرک نمیشد گذاشت، ساخته‌های دوره نخست کاری خاچیکیان روایت‌هایی مبتنی بر میزانسن و ریتم و نورپردازی و جلوه‌های ویژه ( هم میدانی و هم بصری) داشتند. به همین دلیل بسیاری از کسانی که تا آن زمان عمدتا مشتری فیلم‌های خارجی بودند به تماشاگران دائمی آثار وی تبدیل شدند، و باور به تحقق‌پذیر بودن یک سینمای استاندارد در ایران در دل بسیاری نوجوانان عشق سینمای آن روزگار جوانه زد.

خاچیکیان در دوره دوم فیلمسازی، دلبستگی‌ هایش به عناصر ژانر نوآر را دستمایه ساخت تعدادی فیلم جنایی کرد که نه تنها در زمان خود با اقبال چشمگیر مخاطبان مواجه شدند، بلکه امروز جزو آثار ماندگار تاریخ سبنمای ایران به شمار می‌روند. ضمن اینکه با توجه به فقر تکنیکی شصت سال پیش این سینما باید هرکدامشان را شاهکاری فناورانه به حساب آورد؛ این فیلمها نه تنها استانداردهای تولید در سینمای ایران را جابجا کردند و توجه سایر سینماگران کشور به تکنیک و فناوری را موجب شدند، بلکه لقب «هیچکاک ایران» را هم نصیب ساموئل نمودند! لقبی که البته خودش همیشه از آن تبری می‌جست و سالها بعد در کتاب-مصاحبه‌اش با عباس بهارلو مدعی شد که فقط چند فیلم شاخص هیچکاک را آنهم سالها بعد از دوران اوچ فیلمسازی خودش تماشا کرده و هرگز تحت تاثیر او یا هیچیک فیلمسازان نامدار خارجی نبوده.

ساموئل خاچیکیان تقریبا در تمام چهار دهه دوران کاری‌ حرفه‌ایش به سینمای بدنه وفادار ماند و دخل‌وخرج تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران آثارش را به محتواهای مورد علاقه خود ترجیح داد؛ لذا با تحولات بازار سینمای ایران دوران‌ کاری او نیز دستخوش تغییرات فراوان شد و بهره مالی مطلوبی از سالهای متمادی فعالیتش نبرد؛ ولی بدون شک آثارش الهام‌بخش بسیاری از نوجوانان و جوانانی بودن که بعدا به خانواده سینماگران ایرانی پیوستند، و بساط فیلمفارسی را هم در شکل و هم در محتوا درهم‌پیچیدند.
تماشای مستند «ساموئل خاچیکیان: یک گفتگو» در اکران اختصاصی خانه سینما فرصت مغتنمی‌ست برای آشنایی انتقادی با این فیلمساز مهم ایرانی و مهم ترین ساخته‌هایش؛ مردی که فریاد بلند تحول‌خواهی را در نیمه‌شب سرد و ساکت سینمای فارسی سر داد.

*وام گرفته از عنوان یکی از فیلم‌های برجسته خاچیکیان: فریاد نیمه‌شب.

پیمان شوقی _تحریریه مدارا